Exact Differential Equation
๋ณต์์ ๊ณตํ๊ณ ์๋ ์ํ๊ณผ์ ์กธ์ ์ํ์ ์ํด ํ๋ถ ์ํ ๊ณผ๋ชฉ๋ค์ ๋ค์ ๊ณต๋ถํ๊ณ ์์ต๋๋ค๋งโฆ ๋ฏธ๋ถ๋ฐฉ์ ์์ ์กธ์ ์ํ ๋์ ๊ณผ๋ชฉ์ด ์๋๋ผ๋ ๊ฑธ ๋์ค์ ์๊ฒ ๋์์ต๋๋คโฆ OTLโฆ ๊ทธ๋๋ ์ด์ ์์ํ ๊ฑฐ ๋ค์ ๋ณต์ต ์ข ํด๋ด ์๋ค! ๐ ๋ฏธ๋ถ๋ฐฉ์ ์ ํฌ์คํธ ์ ์ฒด ๋ณด๊ธฐ
Total Differential
๋ฏธ์ ๋ถํ์์ ๋ฐฐ์ ๋ โTotal Differentialโ์ด ๊ธฐ์ต์ด ๋๋๊ฐ? ๊ธฐ์ต ์ ๋๋ ๊ด์ฐฎ๋ค ์์ฃผ ์ง๊ด์ ์ด๋๊น! Total Differential์ 2์ฐจ์ ์ํจ์ $f(x, y) = c$์ ๋ํด ์๋์ ๊ฐ์ด ์ ์ํ ํธ๋ฏธ๋ถ ๋ฐฉ์ ์์ด๋ค.
Total Differential์ 2์ฐจ์ ํจ์๊ฐ $x$์ $y$ ์ถ์ ๋ํ ๋ฐฉํฅ ํธ๋ฏธ๋ถ๊ณผ ๋ชจ๋ ๋ฐฉํฅ์์์ ๋ฏธ๋ถ์ด ๊ฐ๋ฅํ์ง๋ฅผ ๊ฐ๋ ํ๋ ๊ธฐ์ค์ด๋ค.
์๋ฅผ ๋ค์ด, $f(x, y) = x + x^2 y = c$๋ผ๋ ์ํจ์๋ฅผ ์๊ฐํด๋ณด์. ์๊ฒ์ Total Differential์ ๊ตฌํด๋ณด๋ฉด
\[df = (1 + 2xy) \, dx + x^2 \, dy = 0\]์ด ๋๋ค. Differential์ ๊ผด๋ก ๋ณด๋ฉด ์ต์ํ์ง ์์ ์๋ ์๋๋ฐ, ์๊ฑธ ๋ฏธ๋ถ๋ฐฉ์ ์์ ๊ผด๋ก ํํํ๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
\[2xy + x^2 \frac{dy}{dx} = 0\]๋ฏธ๋ถํ $yโ$์ด ์๊ฒผ๋ค!! ์ฆ, ์ด๋ค ์ํจ์์ Total Differential์ ODE๋ฅผ ์ ๋ํ๋ค.
Exact ODE
์! ์ฌ๊ธฐ์์ ์ง๊ธ๊น์ง ์ด์ด์จ ํ๋ฆ์ โ๋ฐ๋๋กโ ์๊ฐ ํด๋ณด์. ๋ง์ฝ ์ฃผ์ด์ง ODE๊ฐ ์ด๋ค ์ํจ์ $f(x, y)$์ Total Differential์ด๋ ๊ฑธ ์๋ค๋ฉด, ์๋ณธ ์ํจ์๋ฅผ ์ฝ๊ฒ ์ฐพ์ ์ ์์๊น?? ๐ง ์ ๋ต์ Yes!
์๋์ ๊ฐ์ ํํ์ ODE๋ฅผ ์๊ฐํด๋ณด์.
\[M(x, y) \, dx + N(x, y) \, dy = 0\]๋จ, ์์ ๊ฐ์ ํํ๋ผ๊ณ ๋ชจ๋ Total Differential๊ฐ ๋๋ ๊ฑด ์๋๋ค! Total Differential๊ฐ ๋๋ ค๋ฉด $M_y = N_x$ ์กฐ๊ฑด์ ๋ง์กฑํด์ผ ํ๋ค. ์ด์ ๋ Total Differential์ธ ๊ฒฝ์ฐ, $f_{xy} = f_{yx}$๊ฐ ์ฑ๋ฆฝํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
๋ง์ฝ ์ฃผ์ด์ง ODE๊ฐ Total Differential์ด๋ผ๋ ๊ฒ์ ์๋ค๋ฉด, ์๋ณธ ํจ์๋ฅผ ์ญ์ผ๋ก ์ถ์ ํ ์ ์๋ค. ๋จผ์ $f_x = M(x, y)$์์ ํ์ฉํด ์๋ณธ ํจ์๋ฅผ ์ ๋ํ๋ค.
\[f(x, y) = \int M(x, y) \, dx + g(y)\]๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์์ ์์ $y$์ ๋ํด์ ํธ๋ฏธ๋ถ ํ์ฌ $g(y)$๋ฅผ ์ฐพ๋๋ค.
\[\frac{\partial}{\partial y} \left(\int M(x, y) \, dx + g(y)\right) = N(x, y)\]์ ๋ถ๊ณผ ๋ฏธ๋ถ์ด ์์ฌ์ ์์ ์ข ๋ณต์กํด๋ณด์ด์ง๋ง, ์ค์ ์์ผ๋ก ์ ํด๋ณด๋ฉด ๊ด์ฐฎ์ ๊ฒ์ด๋ค ใ ใ ์์ํ ๋ ๋ดค๋ ์ํจ์ $f(x, y)$์ โTotal Differentialโ๋ก ์๊ฑธ ๊ตฌํด๋ณด๋ฉด,
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ $y$์ ๋ํด ํธ๋ฏธ๋ถ ํ๋ฉด,
\[x^2 + g'(y) = x^2\]๋ฐ๋ผ์, $gโ(y) = 0$์ด๊ณ , $g(y) = C$์ด๋ค. ๋ฐ๋ผ์, ์๋ณธ ํจ์ $f(x, y)$๋
\[f(x, y) = x + x^2 y = C\]์๋ฐ $M(x, y) \, dx + N(x, y) \, dy = 0$์ ๊ผด์ ODE๋ฅผ โExact ODEโ๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค.
Integrating Factor
์ธ์์ โExact ODEโ๋ง ์์ง ์๋ ๋ฒ. ํธ๋ฏธ๋ถ ํ ์คํธ๋ฅผ ํ๋๋ฐ, $M_y \ne N_x$์ธ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ์๋์ ODE๋ Exact๊ฐ ์๋๋ค.
\[-y \, dx + x \, dy = 0\]๊ทธ๋ฐ๋ฐ, ์ ODE์ ์๋ณ์ $1/x^2$๋ฅผ ๊ณฑํด์ฃผ๋ฉด, ๋๋๊ฒ๋ Exact ODE๊ฐ ๋๋ค!!
\[- \frac{y}{x^2} \, dx + \frac{1}{x} \, dy = 0\]์ด๋ ๋ฏ $M(x, y) \, dx + N(x, y) \, dy = 0$ ๊ผด์ ODE๋ ์ด๋ค ํจ์ $F(x, y)$๋ฅผ ๊ณฑํด์ ๋ค์ โExact ODEโ๋ก ๋ง๋ค ์ ์๋ค. ์ด ํจ์ $F$๋ฅผ โIntegrating Factorโ๋ผ๊ณ ํ๋ค.
๋จ, Int. Factor $F(x, y)$๋ ์ ์ผํ๊ฒ ์กด์ฌํ์ง ์๋๋ค. ์์ non-exact ODE์ $1/y^2$๋ฅผ ๊ณฑํ์ด๋ Exact ODE๊ฐ ๋๋ค.
\[- \frac{1}{y} \, dx + \frac{x}{y^2} \, dy = 0\]How to Find Integrating Factor?
์ผ๋จ ์ด๋ค Int. Factor $F$๋ฅผ ์ฐพ์๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํ๊ณ , ์๊ฑธ non-exact ODE์ ์ ์ฉํด๋ณด์.
\[FM \, dx + FN \, dy = 0\]Exact ODE๊ฐ ๋์์ผ๋, ์์ฐ์ค๋ฝ๊ฒ ์๋์ Exact Test์ ๋ํ ์์ด ์ฑ๋ฆฝํ๋ค.
\[F_y M + F M_y = F_x N + F N_x\]์์์ ๋งํ๊ธธ Int. Factor๋ ์ ์ผํ๊ฒ ๊ฒฐ์ ๋์ง ์๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ์ํ๋๋๋ก Int. Factor๋ฅผ ์ก์ ์ ์๋๋ฐ, ์ด๋ฒ์๋ Int. Factor๊ฐ ์ค์ง $x$์๋ง ์์กดํ๋ ํจ์๋ผ๊ณ ๊ฐ์ ํด๋ณด์: โLet $F(x, y) = F(x)$โ.
๊ทธ๋ฌ๋ฉด, $F_y = 0$์ด ๋๋ฏ๋ก, ์์ Exact Test์ ๋ํ ์์ ์๋์ ๊ฐ์ด ์ธ ์ ์๋ค.
\[F M_y = F_x N + F N_x\]์ด๊ฑธ $F$์ $F_x$์ ๋ํ ์์ผ๋ก ์ ๋ฆฌํ๋ฉดโฆ
\[\begin{aligned} F_x N &= F (M_y - N_x) \\ \frac{F_x}{F} &= \frac{1}{N} (M_y - N_x) \\ \ln F &= \int \left( \frac{1}{N} (M_y - N_x) \right) \, dx \\ F &= \exp \left[ \int \left( \frac{1}{N} (M_y - N_x) \right) dx \right] \end{aligned}\]์ํผ ์ $F(x, y)$๋ฅผ non-exact ODE์ ๊ณฑํด์ฃผ๋ฉด, exact ODE๊ฐ ๋๊ณ , ๊ทธ๋ฐ ODE๋ ์ฝ๊ฒ ํด๊ฒฐํ ์ ์๋ค ใ ใ
๋งบ์๋ง
์ด์ด์ง๋ ํฌ์คํธ์์๋ โHomogeneous ODEโ์ ๋ํด์ ๋ค๋ฃฌ๋ค. ์๊ฒ๋ Exactness์ฒ๋ผ Homogeneous์ non-homogeneous๊ฐ ์๋๋ฐ, Integrating Factor๋ฅผ ์ฌ์ฉํด non-homo.๋ฅผ homo. ODE๋ก ๋ณํํ์ฌ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํ ์ ์๋ค.
non-homogeneous ODE์ ๊ผด์ ์๋์ ๊ฐ์๋ฐ
\[y' + p(x) y = r(x)\]Total Differential์ ๊ผด๋ก ๋ฐ๊ฟ์ ๋ณด๋ฉดโฆ
\[\left( p(x) y - r(x) \right) \, dx + 1 \, dy = 0\]์๋ ๊ฒ ์๊ฒผ๋๋ฐ $f_y = N(x, y) = 1$์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์, Int. Factor $F(x, y)$๋ฅผ ๊ตฌํ๋ ์์ด ๋ ๊ฐ๋จํด์ง๋ค. ๊ทธ๋์ ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํ๊ฒ ๋๋ค๋ฉด, Exact ODE์์์ Int. Factor์ ๊ณต์์ ์ธ์ฐ๋ ๊ฒ ๋ณด๋ค Homo. ODE์์์ Int. Factor์ ๊ณต์์ ์ธ์ฐ๋๊ฒ ๋ ๊ฐ๋จํ๋ค.