Divergence and Curl
๋ณต์์ ๊ณตํ๊ณ ์๋ ์ํ๊ณผ์ ์กธ์ ์ํ์ ์ํด ํ๋ถ ์ํ ๊ณผ๋ชฉ๋ค์ ๋ค์ ๊ณต๋ถํ๊ณ ์์ต๋๋ค. ๋ฏธ์ ๋ถํ ํฌ์คํธ ์ ์ฒด ๋ณด๊ธฐ
๋๋์ด!! ๋ฏธ์ 2์ ๊ฝ์ด๋ผ๊ณ ํ ์ ์๋ ๋ฐ์ฐ(Divergence)๊ณผ ํ์ (Curl)์ด๋ค!! ๋ ๊ฐ๋ ๋ชจ๋ ๋ฒกํฐ์ฅ์ ์ ์ฒด์ ํ๋ฆ์ด๋ผ๊ณ ๋ณด๊ณ , ๊ทธ ์ ์ฒด๊ฐ ํ ์ ์ ๋ํด ํฝ์ฐฝ/์์ถ ํ๊ณ ์๋์ง, ์๋๋ฉด ํ ์ ์์ ์ ์ฒด๊ฐ ์ผ๋ง๋ ๋น ๋ฅด๊ฒ ํ์ ํ๊ณ ์๋์ง๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ ์งํ์ด๋ค. ๐
Divergence
If $\mathbf{F} = P \, \mathbf{i} + Q \, \mathbf{j} + R \, \mathbf{k}$ is a vector field on $\mathbb{R}^3$,
and the below partial derivatives exist
\[\frac{\partial P}{\partial x} \text{ , } \frac{\partial Q}{\partial y} \text{ , } \frac{\partial R}{\partial z}\]then the โdivergence of $\mathbf{F}$โ is a scalar value defined by
\[\text{div } \mathbf{F} = \frac{\partial P}{\partial x} + \frac{\partial Q}{\partial y} + \frac{\partial R}{\partial z}\]๋ฐ์ฐ(divergence)๋ ๋ฒกํฐ์ฅ์ ๋ํด ์ ์ํ๋ ์ค์นผ๋ผ ํจ์์ด๋ค. Gradient Vector $\nabla$์์ ๋ด์ ์ผ๋ก ์์ ๋ ์ฝ๊ฒ ํํํ ์ ์๋ค.
\[\text{div } \mathbf{F} = \nabla \cdot \mathbf{F}\]Geometric meaning
๋ฒกํฐ์ฅ์ ์ ์ฒด์ ํ๋ฆ ์์ด๋ผ๊ณ ํํํ๋ค๋ฉด, ๋ฐ์ฐ(div)๋ ํ ์ $(x, y, z)$์ ๋ชจ์ด๋(์์ถ) ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์ ์ฒด๊ฐ ํ๋ฅด๋์ง, ์๋๋ฉด ์ ์์ ๋๊ฐ๋(ํฝ์ฐฝ)ํ๋ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์ ์ฒด๊ฐ ํ๋ฅด๋์ง๋ฅผ ์์นํ ํ๋ ๊ฐ์ด๋ค.
- $\text{div }\mathbf{F} > 0$
- ํ ์ ์์ ์ ์ฒด๊ฐ ํฝ์ฐฝํ๋ค: outflowing-ness.
- $\text{div }\mathbf{F} < 0$
- ํ ์ ์์ ์ ์ฒด๊ฐ ์์ถ๋๋ค: inflowing-ness.
- $\text{div }\mathbf{F} = 0$
- ํ ์ ์ด ์ ์ฒด์ ์ ํ ์๋ ฅ์ ๋ฐ๊ณ ์์ง ์๋ค: incompressible.
๋ฐ์ฐ์ ๋ํ ์์ 3์ฐจ์ ๊ณต๊ฐ์ ๋ํ ๊ฒ์ผ๋ก ์ ์์ง๋ง, 2์ฐจ์ ํ๋ฉด์์ ์ ์ํ ๋ฒกํฐ์ฅ์ ๋ํด์๋ ๋ฐ์ฐ(divergence) ๊ฐ์ ๊ณ์ฐํ ์ ์๋ค.
์์ ๋ฒกํฐ์ฅ์ $\mathbf{F}(x, y) = \left<-y, x\right>$๋ก div๋ฅผ ๊ณ์ฐํด๋ณด๋ฉด, $-2$๊ฐ ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ชจ๋ ์ ์ด ์์ถํ๋ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์๋ ฅ์ ๋ฐ๋๋ค.
๋ฐ๋ฉด์ ์์ถ์ ์ ํ ๋ฐ์ง ์๋ ๋ฒกํฐ์ฅ๋ ์๋ค. $\mathbf{F}(x, y) = \left<-x, y\right>$์ธ ๋ฒกํฐ์ฅ์ div๋ฅผ ๊ณ์ฐํด๋ณด๋ฉด $0$์ด ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ชจ๋ ์ ์์ ์์ด์ ๋ฐ์ง ์๋๋ค.
๋, ์์ ๊ฐ์ด ์ ์ฒด์ ํ๋ฆ์ด ์์์ธ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์ ์ฒด๊ฐ ๋ฐ๋ ์๋ ฅ์ด $0$์ผ๋ก ๊ณ์ฐ๋๋ค.
๋ญ๊ฐ $\text{div } \mathbf{F} = 0$์ธ ์ํฉ์ โ์ ์ฒด๊ฐ ๋ฐ๋ ์๋ ฅ์ด $0$โ์ด๋ค ๋ผ๊ณ ํํํ๋ฉด ์ข ๋ชจํธํ ๊ฐ์ด ์๋ค. ๊ทธ๋์ ์ด๋ ๊ฒ ํํํ๋ ๊ฒ๋ ๊ฐ๋ฅํ๋ค.
ํ ์ง์ ์์ ์ ์ฒด์ ์ ์ถ์ด๋ ์ ์ ๋๋ ์ ๋์ด ์๋ค.
์ฆ, ์ ์ฒด๊ฐ ๋๊ฐ๋ ๋งํผ, ์ด๋๊ฐ์์ ์ ์ฒด๊ฐ ๋ค์ด์ ๋๊ฐ๋ ๋์ ์์์ํจ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค.
Source-free Field
์์์ ์ค๋ช ํ ๊ฒ๊ณผ ๊ฐ์ด ์ด๋ค ์ง์ ๋๋ ์์ญ์์ ์ ์ถ๋์ด $0$์ธ ๋ฒกํฐ์ฅ์ โsource-free Vector Fieldโ๋ผ๊ณ ํ๋ค. ์ด๋ฐ ๋ฒกํฐ์ฅ์ ์๋ฌด ๋ซํ ๊ณก์ ์ ์ก๋๋ผ๋, ๊ทธ ๊ณก์ ์ ๋ํด ์ ์ /์ ์ถํ๋ ์ ์ฒด๋์ด ๋์ผํ๋ค.
โsourceโ๋ผ๋ ํํ์ ํ ์ ์์ ๋๊ฐ๋ ์ ๋์ ๋งํ๋ค. ๋ฐ๋๋ก โsinkโ๋ ํ ์ ์ผ๋ก ๋ค์ด์ค๋ ์ ๋์ ๋งํ๋ค. wikipedia
๋, ์ด๋ฐ $\text{div }\mathbf{F} = 0$์ธ ๋ฒกํฐ์ฅ์ โSolenoidal Vector Fieldโ๋ผ๊ณ ๋ ๋ถ๋ฅธ๋ค. ์๋ ๋ ธ์ด๋๋ ๊ณ ๋ฑํ๊ต ๋ฌผ๋ฆฌ์๊ฐ์ ๋ดค๋ ๊ทธ โ์๋ ๋ ธ์ด๋โ๋ฅผ ๋งํ๋ค ใ ใ
Curl
If $\mathbf{F} = P \, \mathbf{i} + Q \, \mathbf{j} + R \, \mathbf{k}$ is a vector field on $\mathbb{R}^3$, and the partial derivatives of $P$, $Q$ and $R$ all exists,
then the โcurl of $\mathbf{F}$โ is the vector field on $\mathbb{R}^3$ defined by
\[\text{curl } \mathbf{F} = \left( \frac{\partial R}{\partial y} - \frac{\partial Q}{\partial z} \right) \mathbf{i} + \left( \frac{\partial P}{\partial z} - \frac{\partial R}{\partial x} \right) \mathbf{j} + \left( \frac{\partial Q}{\partial x} - \frac{\partial P}{\partial y} \right) \mathbf{k}\]์์ด ์กฐ๊ธ ๋ณต์กํ๋ฐ, ์์ ์์ ์ธ์ฐ๊ธฐ ๋ณด๋ค๋ ์ธ์ ์ผ๋ก ํ๊ธฐํ ์๋์ ์์ผ๋ก ์ดํดํ๋๊ฒ ๋ ์ ์ฉํ๋ค.
\[\text{curl } \mathbf{F} = \nabla \times \mathbf{F}\]์ฆ, Gradient ๋ฒกํฐ์ ๋ฒกํฐ์ฅ์ ์ธ์ ํ ๊ฒ์ด ํ์ (curl)์ด๋ค.
\[\nabla \times \mathbf{F} = \left| \begin{matrix} \mathbf{i} & \mathbf{j} & \mathbf{k} \\ \frac{\partial}{\partial x} & \frac{\partial}{\partial y} & \frac{\partial}{\partial z} \\ P & Q & R \end{matrix} \right|\]Geometric meaning
๋ฒกํฐ์ฅ์ ์ ์ฒด์ ํ๋ฆ ์์ด๋ผ๊ณ ํํํ๋ค๋ฉด, ํ์ (curl)์ ํ ์ $(x, y, z)$ ์ฃผ๋ณ์ ํ์ ํ๋ ์ ์ฒด์ ํ์ ํ๋ฆ์ ํํํ๋ ๋ฒกํฐ๋ค.
- curl ๋ฒกํฐ์ ๋ฐฉํฅ = ํ์ ์ถ
- curl ๋ฒกํฐ์ ๋ถํธ = ํ์ ๋ฐฉํฅ: CCW(+), CW(-)
- curl ๋ฒกํฐ์ ํฌ๊ธฐ = ํ์ ํ๋ ์๋
$\mathbf{F} = \left< -y, x, 0\right>$๋ผ๋ ๋ฒกํฐ์ฅ์ ์์ $O$์์์ curl์ ๊ณ์ฐํด๋ณด๋ฉด,
\[\text{curl } \mathbf{F} = 0 \, \mathbf{i} + 0 \, \mathbf{j} + 2 \, \mathbf{k}\]๋ก, $+z$ ๋ฐฉํฅ์ curl ๋ฒกํฐ๋ฅผ ์ป์ผ๋ฉฐ, ์ ์ฒด๊ฐ ์์ ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์๊ณ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ํ์ ํ๊ณ ์์์ ํ ์ ์๋ค.
curl ๋ฒกํฐ๊ฐ ์๋ฒกํฐ์ธ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ์ ์ฒด๊ฐ ํด๋น ์ ์ฃผ๋ณ์ ํ์ ํ์ง ์๋(irrotational)ํ๋ค๊ณ ๋งํ๋ค. ์ด๊ฒ์ ์ ์ฒด๊ฐ ํ์ ์ด๋์์ ์์ ๋กญ๋ค๋ ๊ฒ์ผ๋ก, ์ ์ฒด๊ฐ ์ง์ ์ด๋์ ํ๊ณ ์๋ค๋ฉด, ๊ทธ ๋ฐฉํฅ์ด ๊ฑฐ์ ๋ฐ๋์ง ์์ ๊ฒ์์ ๋งํ๋ค.
์๋ฐ ๋ฒกํฐ์ฅ๋ curl ๋ฒกํฐ๊ฐ ์๋ฒกํฐ์ธ๋ฐ, ์ ์ฒด๊ฐ ์์ง์ด๋ ๋ฐฉํฅ๊ณผ ๋ค๋ฅธ ๋ฐฉํฅ์ผ๋ก ์์ง์ด๊ฒ ํ๋ ค๋ ์ธ๋ ฅ์ด ์กด์ฌํ์ง ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
If Conservative field, curl is zero vector
If $f$ a function of three variables that has continuous second-order derivatives, then
\[\text{curl}(\nabla f) = \mathbf{0}\]์ ๋ฆฌ์์๋ potential function $f(x, y, z)$๋ฅผ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๋์ด ์์ง๋ง, Conservative field $\mathbf{F} = \nabla f$์ ๊ฒฝ์ฐ, curl์ด ์๋ฒกํฐ์์ ๋งํ๊ณ ์๋ค.
์ฆ๋ช ์ Conservative Field์ ์ ์์ ์ถฉ์คํ๊ฒ ์์ ์ ๊ฐํ๊ธฐ๋ง ํ๋ฉด ๋๋ค.
\[\mathbf{F} = \nabla f = \frac{\partial f}{\partial x} \, \mathbf{i} + \frac{\partial f}{\partial y} \, \mathbf{j} + \frac{\partial f}{\partial z} \, \mathbf{k}\] \[\text{curl } \mathbf{F} = \left(\frac{\partial^2 f}{\partial y\partial z} - \frac{\partial^2 f}{\partial z\partial y}\right) \, \mathbf{i} + \left(\frac{\partial^2 f}{\partial z\partial x} - \frac{\partial^2 f}{\partial x\partial z}\right) \, \mathbf{j} + \left(\frac{\partial^2 f}{\partial x\partial y} - \frac{\partial^2 f}{\partial y\partial x}\right) \, \mathbf{k} = \mathbf{0}\]EzEz $\blacksquare$ (์๊ฒ ๊ฐ๋ฅํ ์ด์ ๋ ํธ๋ฏธ๋ถ ์์๋ฅผ ๋ฐ๊ฟ๋ ์๊ด ์๋ค๋ ํด๋ ๋ก์ ์ ๋ฆฌ(Clairautโs Theorem) ๋๋ฌธ.)
์์ ์ ๋ฆฌ๋ Conservative ๋ฒกํฐ์ฅ์ curl ๋ฒกํฐ๊ฐ ํญ์ ์๋ฒกํฐ๋ผ ๊ณ์ฐํ ํ์ ์๋ค๋ ๊ฒ๋ ๋งํด์ฃผ์ง๋ง, ์คํ๋ ค ๋ฒกํฐ์ฅ์ curl์ด ์๋ฒกํฐ๊ฐ ์๋ ์ํฉ์์ ์ ์ฉํ๋ค. ์๋ํ๋ฉด, ๋์ฐ ๋ช ์ ์ ๋ฐ๋ผ $\text{curl }\mathbf{F} \ne 0$๋ผ๋ฉด, ๋ฒกํฐ์ฅ์ด non-conservative์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
์์ ์ ๋ฆฌ์ ์ญ๋ช ์ ๋ ์ฑ๋ฆฝํ์ง ์๋๋ค. $\text{curl } \mathbf{F} = \mathbf{0}$์ด๋๋ผ๋ ๊ทธ ๋ฒกํฐ์ฅ์ด conservative๊ฐ ์๋ ๋ฐ๋ก๊ฐ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ.
๋จ, ๋ฒกํฐ์ฅ์ด ์๋์ ์กฐ๊ฑด์ ๋ง์กฑํ๋ค๋ฉด ์ญ๋ช ์ ๋ ์ฑ๋ฆฝํ๋ค๊ณ ํ๋ค.
If given vector field $\mathbf{F}$ is
- defined on all of $\mathbb{R}^3$
- and whose component functions have continuous partial derivatives
- and $\text{curl } \mathbf{F} = \mathbf{0}$
then $\mathbf{F}$ is a conservative vector field.
๊ทธ๋์ ๋ฒกํฐ ํจ์๊ฐ ๋ถ์ฐ์์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ฑฐ๋, ์ฑ๋ถ ํจ์์ ํธ๋ฏธ๋ถ์ด ๋ถ์ฐ์์ฑ์ ๊ฐ๋ ๊ทธ๋ฐ ํน์ํ ์ํฉ๋ง ์๋๋ผ๋ฉด, $\text{curl } \mathbf{F} = \mathbf{0}$์ธ์ง ํ์ธํ์ฌ conservative ์ฌ๋ถ๋ฅผ ํ๋จํ ์ ์์ ๊ฒ์ด๋ค ใ ใ
์ฌ์ค ์ ์์ญ์ด $\mathbb{R}^3$์ผ ํ์ ์๊ณ , simply-connected region์ด๊ธฐ๋ง ํ๋ฉด ๋๋ค๊ณ ํ๋ค. (์ฆ๋ช ์ ์ดํ์ ์คํ ์คํฌ ์ ๋ฆฌ ํ ๋ ๋ฐฐ์ด๋ค๊ณ ํจ.)
Curl and Div
์ด๋ค ๋ฒกํฐ์ฅ์ Curl์ ์ ์ฉํ ํ, Divergence๋ฅผ ์ ์ฉํ๋ฉด ์ฌ๋ฐ๋ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋์จ๋ค.
If $\mathbf{F} = P \, \mathbf{i} + Q \, \mathbf{j} + R \, \mathbf{k}$ is a vector field on $\mathbb{R}^3$ and $p$, $Q$, and $R$ have continuous second-order partial derivatives, then
\[\text{div } \text{curl } \mathbf{F} = 0\]์ฆ๋ช ์ curl์ div์ ์ ์์ ๋ง์ ์๋ ์์ ์ ๊ฐํ๋ฉด ๋๋ค. Ez
\[\text{div } \text{curl } \mathbf{F} = \nabla \cdot (\nabla \times \mathbf{F}) = 0\]์ ์ ๋ฆฌ๋ ๋ฒกํฐ์ฅ์ด curl ์ฐ์ฐ์ผ๋ก ์ธํด ๋ง๋ค์ด์ง ๊ฒ์ด๋ผ๋ฉด, ๊ทธ๊ฒ์ div๊ฐ 0์์ ๋งํ๋ค. ์ด๊ฒ์ ๋์ฐ ๋ช ์ ๋ฅผ ํ์ฉํ๋ฉด, ์ด๋ค ๋ฒกํฐ์ฅ $\mathbf{G}$๊ฐ $\text{div } \mathbf{G} \ne 0$๋ผ๋ฉด, ๊ทธ ๋ฒกํฐ์ฅ์ curl ๋ฒกํฐ๋ก ์ ๋๋ ๊ฒ์ด ์๋๋ผ๊ณ ํ๋จํ ์ ์๋ค.
Vector Potential
๋ฒกํฐ์ฅ์ curl์ ์ ์ฉํ๋ฉด ํ์ ๋ฒกํฐ์ฅ์ด๋ผ๋ ๋๋ค๋ฅธ ๋ฒกํฐ์ฅ์ด ๋ฐ์ณ๋์จ๋ค. ๊ทธ๋์ ์ฃผ์ด์ง ๋ฒกํฐ์ฅ์ด ํ์ ๋ฒกํฐ์ฅ์ด๋ผ๋ฉด, curl์ ์ ์ฉํ ์๋ณธ ๋ฒกํฐ์ฅ์ โVector Potentialโ๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค.
The vector field $\mathbf{A}$ is said to be a โvector potentialโ for the vector field $\mathbf{B}$ if
\[\mathbf{B} = \nabla \times \mathbf{A}\]์์ Curl-Div ํญ๋ฑ์์ Vector Potential๋ก ๋ค์ ๊ธฐ์ ํ๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
If there exists a vector potential for the vector field $\mathbf{B}$, then
\[\nabla \cdot \mathbf{B} = 0\]์์ ๋์๋ $\nabla \times \mathbf{F} = 0$ ์ผ์ด์ค์ ์ข ํท๊ฐ๋ฆด ์๋ ์์ด์ ์ ๋ฆฌ๋ฅผ ์ข ํด๋ณด์.
For a vector field $\mathbf{F}$
- If scalar Potential(= potential function) exists, then
- the field is a conservative field
- $\nabla \times \mathbf{F} = \mathbf{0}$
- If vector Potential exists, then
- the field is a curl vector field
- $\nabla \cdot \mathbf{F} = 0$
Vector Potential์ด๋ Scalar Potential์ด๋ ์ด๋ค ๋ฒกํฐ์ฅ์ ์๋ณธ์ด ๋๋ vector/scalar function๋ผ๋๊ฒ ๊ณตํต์ !
์ด๋, ํ์ ๋ฒกํฐ์ฅ $\mathbf{B}$๋ฅผ ๋ง๋๋ Vector Potential์ ์ ์ผํ๊ฒ ๊ฒฐ์ ๋์ง ์๋๋ค.
์์์ ์ค์นผ๋ผ ํจ์ $\psi$์ ๋ํด ์๋์ ๋ฑ์์ด ์ฑ๋ฆฝํ๋ค.
\[\mathbf{B} = \nabla \times \mathbf{A} = \nabla \times (\mathbf{A} + \nabla \psi)\]์ด๊ฒ์ด ๊ฐ๋ฅํ ์ด์ ๋ $\nabla \times \nabla \psi = \mathbf{0}$์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. $\mathbf{A}$์ $\mathbf{A} + \nabla \psi$ ๋๋ค ํ์ ๋ฒกํฐ์ฅ $\mathbf{B}$๋ฅผ ์ ๋ํ๋ฏ๋ก, ๋๋ค Vector Potential ์ด๊ณ , Vector Potential์ ์ ์ผํ๊ฒ ๊ฒฐ์ ๋์ง ์๊ณ ๋ฌดํํ ๋ง๋ค.
๋ฐ๋ผ์, ์๋์ ๋ฐ๋ฆ ์ ๋ฆฌ๊ฐ ์ฑ๋ฆฝํ๋๋ฐ,
If the vector field $\mathbf{B}$ has a vector potential,
then, there is a vector potential $\mathbf{A}$ for $\mathbf{B}$ with $\mathbf{A}_3 = 0$.
์ฆ, ํ์ ๋ฒกํฐ์ฅ์ Vector Potential๋ก $\mathbf{k}$ ์ปดํฌ๋ํธ๊ฐ 0์ธ ๋ฒกํฐ์ฅ์ด ํญ์ ์กด์ฌํ๋ค๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด ๊ฒฐ๊ณผ๋ $\mathbf{k}$ ์ปดํฌ๋ํธ๊ฐ ์๋๋ผ $\mathbf{i}$๋ $\mathbf{j}$๊ฐ 0์ด์ด๋ ์ฑ๋ฆฝํ๋ค.
Laplace Operator
๋ฒกํฐ์ฅ $\mathbf{F}$๊ฐ Conservative Field๋ผ๋ฉด,
\[\mathbf{F} = \nabla f\]์ธ๋ฐ, ์ฌ๊ธฐ์ div ์ฐ์ฐ์ ํ๋ฒ๋ ์ํํด๋ณด์.[* curl ์ฐ์ฐ์ ํ๋ฉด, ์๋ฒกํฐ๊ฐ ๋์๋ค: $\nabla \times \nabla f = \mathbf{0}$] ๊ทธ๋ฌ๋ฉด ์์ ์๋์ ๊ฐ์ด potential function $f$์ ์ฑ๋ถ๋ณ๋ก ํธ๋ฏธ๋ถ์ ๋ ๋ฒ ์ ์ฉํ ๊ฒ์ ํฉ์ผ๋ก ํํ๋๋ค.
\[\text{div}(\nabla f) = \nabla \cdot (\nabla f) = \frac{\partial^2 f}{\partial x^2} + \frac{\partial^2 f}{\partial y^2} + \frac{\partial^2 f}{\partial z^2}\]์๋ ๊ฒ potential function์ Gradient ์ฐ์ฐ๊ณผ Div ์ฐ์ฐ์ ์ฐ์ํด ์ํํ๋ ๊ฒ์ ๊ฐ๋จํ๊ฒ ์๋์ ํ๊ธฐ๋ก ํํํ๋ค.
\[\nabla^2 f = \nabla \cdot (\nabla f) = \text{div}(\nabla f)\]์ ์ฐ์ฐ์ ์ํํ๋ ์ฐ์ฐ์๋ฅผ โLaplace Operatorโ๋ผ๊ณ ๋ถ๋ฅธ๋ค. ์๋ํ๋ฉด, Laplace Equation์์ ์ ๋ํ ๊ฒ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ.
\[\nabla^2 f = \frac{\partial^2 f}{\partial x^2} + \frac{\partial^2 f}{\partial y^2} + \frac{\partial^2 f}{\partial z^2} = 0\](์ฐธ๊ณ ๋ก ๋ผํ๋ผ์ค ๋ฐฉ์ ์์ ๋ฏธ๋ฐฉ ๋ ๋ง์ด ๋ณผ ์์ โฆ ^^)
Vector form of Greenโs Theorem
๊ทธ๋ฆฐ ์ ๋ฆฌ(Greenโs Theorem)๋ 2์ฐจ์ ํ๋ฉด ์์ ๋ฒกํฐ์ฅ $\mathbf{F}(x, y)$์ ๋ํ ์ ์ ๋ถ์ด ๊ทธ๊ฒ์ ์ฑ๋ถ ๋ฒกํฐ์ ํธ๋ฏธ๋ถ์ ์กฐํฉํ ์ด๋ค ์ด์ค ์ ๋ถ๊ณผ ์ฐ๊ฒฐํ๋ ์ ๋ฆฌ์๋ค.
[๊ทธ๋ฆฐ ์ ๋ฆฌ]
\[\int_C \mathbf{F} \cdot d\mathbf{r} = \int_C P \, dx + Q \, dy = \iint_D \left( \frac{\partial Q}{\partial x} - \frac{\partial P}{\partial y}\right) \, dA\]๊ทธ๋ฐ๋ฐ ์ด ์ ๋ฆฌ๋ฅผ 3์ฐจ์ ๊ณต๊ฐ์์ $z$ ์ขํ๊ฐ 0์ธ 3์ฐจ์ ๋ฒกํฐ์ฅ $\mathbf{F}(x, y, 0)$์ผ๋ก ๋ฐ๊พธ์ด ์ดํด๋ณด๋ฉด, ๊ทธ๋ฆฐ ์ ๋ฆฌ๋ฅผ ๋ฐ์ฐ(div)๊ณผ ํ์ (curl)๊ณผ ์ฐ๊ฒฐ ํด๋ณผ ์ ์๋ค. ๐ฎ
๋ด์ฉ์ ์ ๋ฆฌํ๊ธฐ ์ ์ dimenchoi๋์ ๊ทธ๋ฆฐ ์ ๋ฆฌ์ ์ง๊ด์ ์ธ ์ดํด์ ์ฆ๋ช (Greenโs Theorem) ํฌ์คํธ๊ฐ ์ด ๋ถ๋ถ์ ์ดํดํ๋๋ฐ ๋ง์ ๋์์ด ๋์์์ ๋ฐํ๋ค. ์๋ ๊ธ์ ์ฝ๊ธฐ ์ ์ ์์ ํฌ์คํธ๋ฅผ ๋จผ์ ์ฝ๊ณ ์ค๊ธธ ๊ฐ์ถ ํ๋ค!!
Tangential Form
2์ฐจ์์ ๋ฒกํฐ์ฅ์ $z=0$์ธ $z$ ์ฑ๋ถ์ ์ถ๊ฐํ์ฌ 3์ฐจ์ ๋ฒกํฐ์ฅ $\mathbf{F} = \left< x, y, 0\right>$์ ์๊ฐํด๋ณด์. ์ด๋, ์ด ๋ฒกํฐ์ฅ์ curl ๋ฒกํฐ๋ ์๋์ ๊ฐ๋ค.
\[\text{curl } \mathbf{F} = \left|\begin{matrix} \mathbf{i} & \mathbf{j} & \mathbf{k} \\ \frac{\partial}{\partial x} & \frac{\partial}{\partial y} & \frac{\partial}{\partial z} \\ P(x, y) & Q(x, y) & 0 \end{matrix}\right| = \left( \frac{\partial Q}{\partial x} - \frac{\partial P}{\partial y}\right) \mathbf{k}\]์๊ธฐ์ $z$ ์ฑ๋ถ๋ง ์๋ ๋ฒกํฐ์ unit vector $\mathbf{k}$๋ฅผ ๋ด์ ํ๋ฉด, ์ต์ํ ์์ด ๋์จ๋ค.
\[(\text{curl } \mathbf{F}) \cdot \mathbf{k} = \left( \frac{\partial Q}{\partial x} - \frac{\partial P}{\partial y}\right)\]์๊ฑด ๊ทธ๋ฆฐ ์ ๋ฆฌ์์ ์ด์ค ์ ๋ถ์ ๋ค์ด๊ฐ๋ ์์ฃผ ์ต์ํ ํํ๋ค!! ๊ทธ๋์ ์์ ์ ๋ฆฌํ๋ฉดโฆ
Tangential Form์ ์์ญ $D$ ๋ด๋ถ์์์ ํ์ (curl)์ ์ดํฉ์ด ๊ฒฝ๊ณ ๊ณก์ $C$ ์์์์ tangential integral๋ก ๋์ ๊ตฌํ ์ ์์์ ๋งํ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
Normal Form
๊ทธ๋ฆฐ ์ ๋ฆฌ์ Normal Form์ ์ ์ ๋ถ์ ๊ณก์ ์ ์งํ ๋ฐฉํฅ $d\mathbf{r}$๊ณผ ์์ง์ธ ๋ฒกํฐ์ ๋ํด์ ์ ์ ๋ถ์ ์ํํ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
\[\oint_C \mathbf{F} \cdot \mathbf{N} \, ds\]๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด๊ฒ์ ๊ณก์ $C$๊ฐ ๋ง๋๋ ์์ญ $D$๋ฅผ ์ถ์ ํ๋ ์ ์ฒด์ ํ๋ฆ์ธ ๋ฐ์ฐ(divergence)์ ์ดํฉ์ ๊ฐ๊ณผ ๋์ผํ๋ค.
\[\oint_C \mathbf{F} \cdot \mathbf{N} \, ds = \iint_D \left( \nabla \cdot \mathbf{F} \right) \, dA = \iint_D \left( \frac{\partial P}{\partial x} + \frac{\partial Q}{\partial y} \right) \, dA\]์์ ์์ด ์ด๋ป๊ฒ ์ ๋๋๋์ง๋ฅผ ์ข๋ ์ดํด๋ณด์.
๋จผ์ , ๊ณก์ $C$๊ฐ ์๋์ ๊ฐ์ ๋ฒกํฐ ๋งค๊ฐ๋ฐฉ์ ์์ด๋ผ๊ณ ์๊ฐํด๋ณด์.
\[\mathbf{r}(t) = x(t) \, \mathbf{i} + y(t) \, \mathbf{j}\]์ด๋, ๊ณก์ ์ ์ ํ๋ Unit Tangent Vector $\mathbf{T}(t)$๋ฅผ ๊ตฌํ๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
\[\mathbf{T}(t) = \frac{x'(t)}{\left| \mathbf{r}'(t) \right|} \, \mathbf{i} + \frac{y'(t)}{\left| \mathbf{r}'(t) \right|} \, \mathbf{j}\]๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด์ ๋ํ ๋ ธ๋ฉ ๋ฒกํฐ $\mathbf{N}(t)$๋ $\mathbf{T}(t) \cdot \mathbf{N}(t) = 0$์์ ์๊ฐํ๋ฉด ์๋์ ๊ฐ์ด ์ ๋๋๋ค.
\[\mathbf{N}(t) = \frac{y'(t)}{\left| \mathbf{r}'(t) \right|} \, \mathbf{i} - \frac{x'(t)}{\left| \mathbf{r}'(t) \right|} \, \mathbf{j}\]์ด์ ๋ค์ ์ ๋ถ์์ผ๋ก ๋์์ค์. ์ ๋ถ์์์ ๋ฏธ์๊ธธ์ด๋์ ๊ณก์ ์ ๋งค๊ฐ ๋ณ์๋ก ๋ค์ ์ฐ๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
\[\oint_C \mathbf{F} \cdot \mathbf{N} \, ds = \oint_C (\mathbf{F} \cdot \mathbf{N}) (t) \, \left| \mathbf{r}'(t) \right| \, dt\]๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด ์์ ์ ์ ๋ฆฌํ๋ฉดโฆ
\[\begin{aligned} \oint_C \mathbf{F} \cdot \mathbf{N} \, ds &= \oint_C (\mathbf{F} \cdot \mathbf{N}) (t) \, \left| \mathbf{r}'(t) \right| \, dt \\ &= \oint_C \left( \frac{P(x, y) \cdot y'(t)}{\left| \mathbf{r}'(t) \right|} - \frac{Q(x, y) \cdot x'(t)}{\left| \mathbf{r}'(t) \right|} \right) \, \left| \mathbf{r}'(t) \right| \, dt \\ &= \oint_C P(x, y) \cdot y'(t) \, dt - Q(x, y) \cdot x'(t) \, dt \\ &= \oint_C P \, dy - Q \, dx \end{aligned}\]๋ง์ง๋ง ์์ $dx$, $dy$ ์์๋ฅผ ๋ค์ ๋ง์ถ๊ณ , ๊ทธ๋ฆฐ ์ ๋ฆฌ์ ํ์์ ๋ง์ถฐ ํธ๋ฏธ๋ถ์ผ๋ก ๋ค์ ์ฐ๋ฉด ์๋์ ๊ฐ๋ค.
\[\begin{aligned} &\oint_C P \, dy - Q \, dx \\ &= \oint_C \left( - Q \, dx + P \, dy \right) \\ &= \iint_D \left( \frac{\partial P}{\partial x} + \frac{\partial Q}{\partial y} \right) \, dA \end{aligned}\]๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์์ ๋ง์ง๋ง ์์ ๋ฒกํฐ์ฅ $\mathbf{F}$์ ๋ฐ์ฐ(div) ์ฐ์ฐ์ ์ทจํ $\text{div } \mathbf{F} = \nabla \cdot \mathbf{F}$์ ๊ฐ๋ค.
$\blacksquare$