Gaussโs Lemma
2020-2ํ๊ธฐ, ๋ํ์์ โํ๋๋์1โ ์์ ์ ๋ฃ๊ณ ๊ณต๋ถํ ๋ฐ๋ฅผ ์ ๋ฆฌํ ๊ธ์ ๋๋ค. ์ง์ ์ ์ธ์ ๋ ํ์์ ๋๋ค :)
์ ๊น ๋งฅ๋ฝ์ ๊ณ๋ค์ด์๋ฉด, โGaussโs Lemmaโ๋ ์๋์ ๋ช ์ ๋ฅผ ์ฆ๋ช ํ๋ ๊ณผ์ ์์ ๋ง๋๋ ์ค๊ฐ๋จ๊ณ์ด๋ค.
์๋์ ์ด์ ๋น์ทํ ๋๋์ ์ ๋ฆฌ๋ค์ ์ข ๋ชจ์๋ดค๋ค.
- $R$ is a ring $\implies$ $R[x]$ is also a ring.
- $D$ is an integral domain $\implies$ $D[x]$ is also an integral domain.
- $F$ is a field $\iff$ $F[x]$ is a PID. (Thm 27.24)
- ์ด๋ ๋ชจ๋ Field๋ PID์ด๋ฏ๋ก ์ ๋ช ์ ์์ โfieldโ๋ฅผ โPIDโ๋ก ๋ฐ๊ฟ๋ ์ฑ๋ฆฝํ๋ค.
- $D$ is an integral domain with an irreducible elt $\implies$ $D[x]$ is not a PID.
- $F$ is a field $\implies$ $F[x_1, \dots, x_n]$ is not a PID for $n \ge 2$.
์ฐ๋ฆฌ๋ ์ง๊ธ๊น์ง ์์ฐ์์์์ GCD๋ฅผ ์ ํ๋ค. ํ์ง๋ง ์์์ ์ดํด๋ณธ โ์ฐ์ ์ ๊ธฐ๋ณธ์ ๋ฆฌโ์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด ์์ฐ์ ์งํฉ๋ ๊ฒฐ๊ตญ์ UFD์ ํ ์์ ๋ถ๊ณผํ๋ค. ์์ฐ์ ์งํฉ์์ ์ ์ํ GCD๋ฅผ UFD๋ก ํ์ฅํ์ฌ ๋ค์ ์ ์ํด๋ณด์.
Definition. GCD in UFD
Let $D$ be a UFD, and $a_1$, $a_2$, โฆ, $a_n$ be non-zero elts of $D$.
$d$ is a GCD of all of $a_i$,
if $d \mid a_i$ for $i=1, โฆ, n$ and all $dโ \in D$ that divides all the $a_i$ also divides $d$.
์์ฐ์ ์งํฉ์์๋ GCD๊ฐ ์ ์ผํ๊ฒ ์กด์ฌํ์ง๋ง, ์์ฐ์ ์งํฉ๋ฅผ ํฌ๊ดํ๋ ๊ฐ๋ ์ธ UFD์์ GCD๋ ๋์ด์ ์ ์ผํ์ง ์๋ค.
UFD์์ ๋ ๊ฐ์ GCD $d$, $dโ$๊ฐ ์กด์ฌํ๋ค๊ณ ๊ฐ์ ํด๋ณด์. ๊ทธ๋ฌ๋ฉด, GCD์ ์ ์์ ์ํด $d \mid dโ$, $dโ \mid d$๊ฐ ์ฑ๋ฆฝํ๋ค.
์ฆ, ์๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ GCD $d$, $dโ$๊ฐ associate ํ๋ค.
Simple Example.
์๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ GCD์ ๋ํ ์๋ ์๊ฐ๋ณด๋ค ๊ฐ๋จํ ์ฐพ์ ์ ์๋ค. ๋ ์ ์ $6$์ $-8$์ ๋ํ GCD๋ $2$์ $-2$์ด๋ค.
์ฆ, ์ ์ $\mathbb{Z}$๋ UFD์ด๋ฉด์ ์๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ GCD๋ฅผ ์ฐพ์ ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ฉด์ ์์ฐ์ $\mathbb{N}$๋ UFD์ด์ง๋ง, GCD๊ฐ ์ ์ผํ๊ฒ ๊ฒฐ์ ๋๋ค.
Primitive polynomial
Definition. content & primitive part
The content of (polynomial with integer coeffi-.) = $\gcd$ of it coeffi-.
The primitive part of polynomial = quotient of polynomial by its content.
๋ฐ๋ผ์ (polynomial) = (cotent) x (primitive part)
Definition. Primitive Polynomial
A polynomial is primitive, if its content equals 1.
Gaussโs Lemma
Lemma 45.23
If $D$ is a UFD,
then for every non-constant $f(x) \in D[x]$, we have $f(x) = (c)g(x)$, where $c \in D$ and primitive $g(x) \in D[x]$.
(์ฆ, UFD์์ ๋ชจ๋ non-constant $f(x)$๋ primitive์ ์์๊ณฑ์ด๋ผ๋ ๋ง์ด๋ค.)
proof.
Let $f(x) \in D[x]$ be a non-constant polynomial; $f(x) = a_0 + a_1 x + \cdots a_n x^n$
Let $c$ be a gcd of all $a_i$.
Then for each $i$, we have $a_i = c \cdot q_i$ for some $q_i \in D$.
By the distributive law, we have $f(x) = (c) g(x)$.
By definition of gcd $c$, the left polynomial $g(x)$ is a primitive polynomial. $\blacksquare$
Lemma 45.25 Gaussโs Lemma
If $D$ is a UFD, then a product of two primitive polynomials in $D[x]$ is again primitive.
proof.
Let $f(x) = a_0 + a_1 x + \cdots a_n x^n$ and $g(x) = b_0 + b_1 x + \cdots b_m x^m$ be primitive in $D[x]$,
and let $h(x) = f(x)g(x)$.
Let $p$ be an irreducible in $D$.
์ด๋ฏธ $f(x)$, $g(x)$๊ฐ primitive์ด๋ฏ๋ก $p$๊ฐ $a_i$ ์ ๋ถ๋ฅผ, ๋ $b_j$ ์ ๋ถ๋ฅผ ๋๋์ง๋ ๋ชป ํ๋ค.
Let $a_r$ be the first coefficient of $f(x)$ not divisible by $p$;
that is $p \mid a_i$ for $i < r$, but $p \not\mid a_r$.
Similarly, let $b_s$ be the first coefficient of $g(x)$ not divisible by $p$.
The coefficient of $x^{r+s}$ in $h(x) = f(x)g(x)$ is
\[c_{r+s} = (a_0 b_{r+s} + \cdots + a_{r-1} b_{s+1}) + a_r b_s + (a_{r+1} b_{s-1} \cdots a_{r+s} b_0)\]$p \mid a_i$ for $i < r$์ด๋ฏ๋ก $p \mid (a_0 b_{r+s} + \cdots + a_{r-1} b_{s+1})$
๋ง์ฐฌ๊ฐ์ง๋ก $p \mid b_j$ for $j < s$์ด๋ฏ๋ก $p \mid (a_{r+1} b_{s-1} \cdots a_{r+s} b_0)$
ํ์ง๋ง, $p$๊ฐ $a_r$, $b_s$๋ฅผ ๋๋์ง ๋ชป ํ๋ฏ๋ก $p \not\mid a_r b_s$์ด๋ค.
์ข ํฉํ๋ฉด, ์ด๋ค irreducible $p \in D$์ผ์ง๋ผ๋ $f(x)g(x)$์ ๊ณ์๋ฅผ ๋๋์ง ๋ชป ํ๋ ์ง์ ์ด ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ $f(x)g(x)$์ ๊ณ์๋ ์ด๋ค irreducible $p$๋ผ๋ common divisor๋ก ๊ฐ์ง ์ ์๋ค.
๋ฐ๋ผ์ $f(x)g(X)$๋ primitive๋ค. $\blacksquare$
์ด์ ์ด Gaussโs Lemma๋ฅผ ํ์ฉํด ๋ณธ๋์ ๋ชฉ์ ์ธ
๋ฅผ ์ฆ๋ช ํด๋ณด์!
๋ค์ ํฌ์คํธ: Poylnomial over UFD